मला टायफॉइड आहे की नाही, हे कसं ओळखायचं?
थांबू नका किंवा अंदाज लावू नका, तपासणी करून खात्री करा.
टायफॉइडचे वेळीच निदान झाल्यास गंभीर गुंतागुंत आणि रुग्णालयात दाखल होणे टाळता येते. जर तुम्हाला ताप, अशक्तपणा, पोटदुखी, अतिसार किंवा बद्धकोष्ठता यांसारखी लक्षणे दिसली, तर तत्काळ डॉक्टरांना भेटा.[1] तीन दिवसांहून अधिक काळ ताप राहिला असेल, विशेषतः टायफॉइड रुग्णसंख्या जास्त असलेल्या भागातून तुम्ही प्रवास केला असेल किंवा तिथे वास्तव्यास असाल, तर विलंब न करता वैद्यकीय मदत घ्या.[2]
टायफॉइड तापाच्या निदानासाठी रक्ततपासणी ही सर्वात विश्वासार्ह पद्धत मानली जाते. विष्ठा आणि लघवीच्या तपासण्या तुलनेने कमी विश्वासार्ह असल्यामुळे सहसा शिफारस केली जात नाही.[2]
संबंधित पृष्ठे
टायफॉइडच्या चाचणीचे प्रकार
जर डॉक्टरांना तुम्हाला आंत्रज्वर असल्याची शंका आली, तर सुरुवातीच्या टप्प्यात ते शारीरिक तपासणी करतात. या टप्प्यात रुग्ण मलूल, थकलेला आणि शरीरात पाण्याची कमतरता झाल्यासारखा दिसतो. काही वेळेस छातीवर किंवा पोटावर पुरळ किंवा डाग आढळू शकतात (गडद त्वचेवर हे डाग ओळखणे थोडं कठीण असू शकतं). रुग्णाच्या लक्षणांच्या आधारे, डॉक्टर टायफॉइडची चाचणी करण्याची शिफारस करतात.[2]
टायफॉइडसाठी प्रयोगशाळेतील चाचणी प्रामुख्याने रक्ताच्या नमुन्यावरून केली जाते. क्वचित प्रसंगी लघवी, विष्ठा किंवा बोन मॅरोचे नमुनेही तपासले जाऊ शकतात.[3]
ब्लड कल्चर
ब्लड कल्चर ही टायफॉइड तपासणीसाठी सर्वाधिक प्राधान्याने वापरली जाणारी, अत्यंत विश्वासार्ह आणि सामान्यतः वापरली जाणारी चाचणी पद्धत आहे. मात्र, या पद्धतीच्या काही मर्यादा आहेत.[2] संसर्ग झाल्यानंतरच्या पहिल्या आठवड्यात या चाचणीद्वारे सुमारे ९०% रुग्णांमध्ये टायफॉइडचे निदान होते. मात्र, नकारात्मक निकालाची खात्री करण्यासाठी मायक्रोबायोलॉजी प्रयोगशाळेत नमुन्याचे पाच दिवसांपर्यंत निरीक्षण करावे लागते.[4]
बोन मॅरो कल्चर
जो ताप काही आठवड्यांपर्यंत कायम राहतो आणि त्याचे स्पष्ट कारण समजत नाही, अशा परिस्थितीत बोन मॅरो कल्चर ही एक प्राधान्याने केली जाणारी चाचणी आहे. ही चाचणी टायफॉइडच्या उशिराच्या टप्प्यांमध्येही उपयोगी ठरते, कारण अँटिबायोटिक उपचारानंतरही ती जीवाणू शोधू शकते.[4] मात्र ही चाचणी आंतरशरीर छेद करून केली जाते, म्हणून ती सर्व ठिकाणी शक्य नसते आणि नेहमी केली जात नाही.[5] जर अनामिक तापाचे कारण शोधण्यासाठी बोन मॅरो तपासणी केली जात असेल, तर टायफॉइड वगळण्यासाठी नमुने कल्चर चाचणीसाठी पाठवणे आवश्यक असते.[4]
स्टूल कल्चर
टायफॉइडचे निदान करण्यासाठी स्टूल कल्चर (विष्ठेच्या नमुन्याची तपासणी) ही विश्वासार्ह पद्धत नाही, कारण टायफॉइडमधून बरे होत असलेल्या रुग्णांमध्येही ती पॉझिटिव्ह येऊ शकते. मात्र, एखादी व्यक्ती दीर्घकालीन वाहक (chronic carrier) आहे का, हे तपासण्यासाठी ही चाचणी उपयुक्त ठरते. युरिन कल्चर (लघवीच्या नमुन्याची तपासणी) ही टायफॉइड निदानासाठी मान्यताप्राप्त मानक पद्धत नाही.[2]
विडाल तपासणी
भारतात टायफॉइड तपासण्यासाठी विडाल चाचणीचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.[2] ही चाचणी शरीरात टायफॉइडच्या जीवाणूंविरुद्ध तयार होणाऱ्या अँटिबॉडीजची उपस्थिती शोधते आणि आजाराच्या दुसऱ्या आठवड्यात केली जाते. मात्र, विडाल चाचणीची संवेदनशीलता आणि विशिष्टता कमी असल्यामुळे, मलेरिया किंवा इतर जीवाणूंमुळे होणाऱ्या संसर्गांमध्येही काही वेळा चुकीचा पॉझिटिव्ह निकाल येऊ शकतो – म्हणजे चाचणीचा निकाल पॉझिटिव्ह येतो, पण प्रत्यक्षात संबंधित आजार नसतो.[4]
संबंधित पृष्ठे
स्रोत
अस्वीकृती: भारत बायोटेक इंटरनॅशनल लिमिटेड यांच्यातर्फे एक जनजागृती उपक्रम. ही माहिती केवळ सामान्य जनजागृतीसाठी आहे व वैद्यकीय सल्ला मानली जाऊ नये. येथे दाखवलेले डॉक्टर, वैद्यकीय सुविधा आणि ग्राफिक्स केवळ उदाहरणासाठी दाखवले गेले आहेत. कोणताही वैद्यकीय सल्ला, प्रश्न किंवा आपल्या स्थितीबद्दलची शंका असल्यास कृपया आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.