टायफॉइडचे उपचार कसे करावेत?
वेळेवर उपचार केल्यास सहजपणे आणि पूर्ण बरे होता येते.
संबंधित पृष्ठे
अँटिबायोटिक्स
अँटिबायोटिक्स ही टायफॉइड तापाच्या उपचारासाठी आवश्यक औषधांचा महत्त्वाचा भाग असतात. सुरक्षित आणि प्रभावी उपचारासाठी अचूक निदान आणि डॉक्टरांच्या प्रिस्क्रिप्शनचे पालन गरजेचे असते.
डॉक्टरांनी दिलेला अँटिबायोटिक औषधांचा संपूर्ण कोर्स पूर्ण करणे अत्यंत आवश्यक असते. जर योग्य प्रमाणात औषधे घेतली नाहीत, तर उपचार अपुरे ठरू शकतात, आजार परत होण्याची शक्यता वाढते आणि अतिरिक्त गुंतागुंत निर्माण होऊ शकते.[3]
योग्य अँटिबायोटिक औषधांशिवाय टायफॉइडचा ताप 3 ते 4 आठवडे राहतो. उपचार केल्यास लक्षणे सहसा 6 ते 7 दिवसांत सुधारतात.[4] मात्र, लक्षणे कमी झाल्यानंतरही थकवा आणि अशक्तपणा काही दिवस राहू शकतो.
प्रतिजैविक प्रतिकारक्षमता
जगासमोर उभ्या असलेल्या सर्वात गंभीर आरोग्य समस्यांपैकी एक म्हणजे प्रतिजैविक प्रतिकारक्षमता वाढत जाणे.
अँटिमायक्रोबियल औषधे ही संसर्गाशी लढा देण्यासाठी वापरली जातात. पण, या औषधांचा परिणाम आधी जसा व्हायचा तसा होणे थांबले की, अँटिमायक्रोबियल रेझिस्टन्स (AMR) निर्माण होतो. त्यामुळे आजार पसरतो, त्रास वाढतो आणि काही वेळा जीवाला धोका निर्माण होतो. या परिस्थितीमुळे आधुनिक वैद्यकशास्त्राचे फायदे मिळण्यास जोखीम निर्माण होते.[5]
दुर्दैवाने, इतर अनेक जीवाणूंप्रमाणेच ‘सॅल्मोनेला टायफी‘ या जीवाणूंमध्येही अँटिबायोटिक औषधांचा प्रतिकार वाढत आहे. पहिल्या व दुसऱ्या स्तरावरील अँटिबायोटिक्सचा परिणाम न होणारा ‘एक्स्ट्रिमली ड्रग-रेझिस्टंट’ (एक्सडीआर) सॅल्मोनेला टायफी प्रकार उदयास येत असून, तो जगभर पसरत असल्यामुळे ही समस्या अधिकच गंभीर बनली आहे.
अँटिबायोटिक रेसिस्टन्समागे एक प्रमुख कारण म्हणजे या औषधांचा गैरवापर, जसे की, गरजेपेक्षा जास्त वापर, कमी मात्रेत औषधे घेणे, कोर्स अर्धवट सोडणे, वैध प्रिस्क्रिप्शनशिवाय थेट औषधे घेणे तसेच माणसांमध्ये, प्राण्यांमध्ये आणि शेतीमध्ये यांचा अनियंत्रित वापर. 2000 ते 2015 या काळात जगभरात अँटिबायोटिक्सच्या वापरात 65% वाढ झाली, विशेषतः भारतासारख्या मध्यम व कमी उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये. योग्य उपाययोजना न केल्यास, 2030 2030 पर्यंत हा वापर 2015 च्या तुलनेत तिप्पट होण्याची शक्यता शक्यता आहे.[7]
एएमआरचे परिणाम
अँटिमायक्रोबियल प्रतिकार निर्माण झालेल्या सॅल्मोनेला टायफीच्या प्रकारांवर कालांतराने सामान्य अँटिबायोटिक आणि इतर औषधांचा परिणाम होत नाही. अशा प्रतिकारक्षम जीवाणूंमुळे टायफॉइडची लक्षणे नियंत्रणात ठेवणे अधिक कठीण होते, त्यामुळे उपचार अधिक गुंतागुंतीचे आणि खर्चिक ठरतात[7] जरी नवीन अँटिमायक्रोबियल औषधे तयार केली जात असली, तरी जीवाणू त्यावर अधिक वेगाने प्रतिकारशक्ती विकसित करतात[1]
मात्र, लसीकरणामुळे नवीन औषध-प्रतिरोधक प्रकार विकसित होण्यापासून प्रतिबंध करता येतो.[6]
लस हा अँटिबायोटिक प्रतिकाराविरुद्धच्या लढ्यात एक प्रभावी उपाय आहे. लसीमुळे शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती संसर्ग सुरू होण्यापूर्वीच रोगजंतूंशी लढण्यासाठी सज्ज होते. लस घेतलेल्या व्यक्तींना संसर्ग होण्याची शक्यता कमी असते, त्यामुळे अँटिमायक्रोबियल औषधांचा वापरही कमी होतो आणि त्यांच्यावर गुंतागुंतींचा धोका कमी होतो. [7]
घरच्या घरी सांभाळ
डॉक्टरांनी दिलेल्या औषधोपचारांसोबतच, घरी आपण काही गोष्टींचं पालन करू शकता –[3,8]
डॉक्टरांनी जसे सुचवले आहे तसाच संपूर्ण कालावधीसाठी औषधांचा नियमितपणे वापर करत राहा.
स्वच्छतागृह वापरल्यानंतर, स्वयंपाक करताना किंवा जेवण वाढताना आणि जेवण्याआधी साबण व पाण्याने हात स्वच्छ धुवा.
घरच्या घरी उपलब्ध असणारे द्रवपदार्थ पिऊन सजलित (हायड्रेटेड) राहा.
या गोष्टी पाळल्यास आजार पसरण्याचा धोका कमी होऊ शकतो.
रुग्णालयात दाखल होणे
टायफॉइड तापाचे सौम्य प्रकार असल्यास, स्वच्छता आणि आरोग्याच्या चांगल्या सवयींसोबत डॉक्टरांनी दिलेली औषधे घेतल्यास बरे होणे शक्य असते. मात्र, ताप कायम राहिल्यास, रुग्ण अशक्त, आजारी दिसत असल्यास किंवा शरीरात पाण्याची कमतरता जाणवत असल्यास, रुग्णालयात दाखल होणे शिफारसीय आहे.
संबंधित पृष्ठे
स्रोत
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557513/
- https://oklahoma.gov/health/health-education/acute-disease-service/disease-information/typhoid-fever.html
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/typhoid
- https://www.health.nsw.gov.au/Infectious/controlguideline/Pages/typhoid.aspx
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antimicrobial-resistance
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10236512/
- https://www.who.int/publications/i/item/9789240098787
- https://www.healthdirect.gov.au/typhoid-and-paratyphoid
अस्वीकृती : भारत बायोटेक इंटरनॅशनल लिमिटेड यांच्यातर्फे एक जनजागृती उपक्रम. ही माहिती केवळ सामान्य जनजागृतीसाठी आहे व वैद्यकीय सल्ला मानली जाऊ नये. येथे दाखवलेले डॉक्टर, वैद्यकीय सुविधा आणि ग्राफिक्स केवळ उदाहरणासाठी दाखवले गेले आहेत. कोणताही वैद्यकीय सल्ला, प्रश्न किंवा आपल्या स्थितीबद्दलची शंका असल्यास कृपया आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.